Medezeggenschap stelt werknemers in staat om invloed uit te oefenen op het beleid en de gang zaken binnen het bedrijf waar ze werken. Door medezeggenschap worden medewerkers betrokken bij de totstandkoming van besluiten. Daarnaast ontvangt de werkgever via het medezeggenschapsorgaan belangrijke informatie en signalen van medewerkers.
Taken
Een medezeggenschapsorgaan zorgt er bijvoorbeeld voor dat:
-
Er voldoende werkoverleg is;
-
Er goede arbeidsomstandigheden zijn;
-
Werknemers gelijk worden behandeld en beloond.
De Wet op de Ondernemingsraden bepaalt de spelregels omtrent medezeggenschap van werknemers. Op grond van de wet dient een onderneming een ondernemingsraad (OR) in te stellen als er meer dan 50 personen werkzaam zijn. Ook kunnen ondernemingen met tenminste 10 maar minder dan 50 werknemers een personeelsvertegenwoordiging (PVT) instellen. Het instellen van een PVT of OR heeft twee globale doelen:
-
Het belang van het goed functioneren van de onderneming in al haar doelstellingen;
-
Ten behoeve van het overleg met en de vertegenwoordiging van de in de onderneming werkzame personen.
Om deze doelen te bereiken overleggen de ondernemer en de OR geregeld met elkaar. De OR is hierbij enerzijds overlegpartner en denkt mee met de ondernemer bij besluitvorming. Anderzijds vertegenwoordigt de OR de belangen van de werknemer en brengt daarbij meningen en wensen van het personeel naar voren.
Rechten van een OR
Om invloed uit te oefenen heeft een OR verschillende rechten:
Adviesrecht
Als de werkgever een besluit neemt wat grote gevolgen kan hebben voor werknemer zoals een fusie, reorganisatie of grote investering dan heeft de OR een adviesrecht.
Instemmingsrecht
De werkgever moet de OR om instemming vragen voor het vaststellen, wijzigen of intrekken van personele regelingen. Dit zijn regelingen omtrent werktijden, arbeidsomstandigheden, opleidingen, functiebeoordelingen en ziekteverzuim.
Initiatiefrecht
De OR mag de werkgever ongevraagd voorstellen doen over alle sociale, organisatorische, financiële en economische zaken. Na overleg beslist de ondernemer hoe hij met het voorstel om wil gaan.
Recht op informatie
De OR moet van de werkgever informatie krijgen om haar rol goed te vervullen. Zo krijgt de OR bijvoorbeeld inzage in de jaarrekening, sociaal jaarverslag, beloningsstructuur en beleidsplannen.
In bedrijven met meer dan 100 werknemers mag de OR de beloningen en arbeidsvoorwaarden van het topmanagent inzien.
Aandeelhoudersvergadering
De OR heeft ook het recht om te spreken tijdens aandeelhoudersvergaderingen, hierdoor kan zij de belangen van werknemer vertegenwoordigen bij de aandeelhouders.
Rechten en bescherming OR-leden
De OR leden moeten minimaal 60 uur per jaar besteden aan werkzaamheden voor de OR. Er is geen maximum aan het aantal uren gesteld.
Ook hebben leden van de OR recht op scholingsverlof:
-
OR-leden: 5 dagen scholingsverlof per jaar;
-
Leden van ondernemingsraadcommissies: 3 dagen per jaar;
-
Leden die lid zijn van de OR én van een ondernemingsraadcommissie: 8 dagen per jaar.
Over de scholing moeten de OR en de werkgever afspraken maken. De werkgever betaalt de kosten van de scholing.
Opzegverbod
De werkgever heeft een opzegverbod richting een OR-lid of wanneer een werknemer op de kandidatenlijst staat voor de OR. Het dienstverband kan wel gewoon eindigen als het een ontslag in de proeftijd betreft, de werknemer instemt, er sprake is van een ontslag op staande voet, er sprake is van bedrijfssluiting of bij het bereiken van de AOW-gerechtigde leeftijd. Een OR-lid geniet een beperkte bescherming bij een bedrijfseconomisch ontslag.
Verplicht instellen OR
De wet schrijft voor dat een ondernemer die meer dan 50 werkzame personen in dienst heeft, een OR moet instellen. Er staat echter geen sanctie op het niet instellen van een OR. Wel kunnen werknemers eisen dat de werkgever een OR instelt. Een rechter kan hier in het uiterste geval een dwangsom aan verbinden.
Meer informatie
De Sociaal Economische Raad (SER) biedt ondersteuning, voorbeeldreglementen en andere voorbeelddocumenten aan voor ondernemers die een medezeggenschapsorgaan op willen richten of er mee te maken krijgen.